Even terug bij Descartes

Het was een moeilijke man, maar nu begin ik hem toch te missen. Deel 3 van zijn verzameld werk was in november klaar en deel 4 is voor de vertaalster uit het Latijn. Daarom moet ik me voorlopig tevreden stellen met mindere goden. Pardon Sartre, u was briljant, maar Descartes was een genie, die hels moeilijke teksten schreef waar ik kennelijk toch aan gehecht ben geraakt.

Dus alles wat me naar die zeventiende-eeuwse wereld terugvoert is welkom. Toevallig ontmoette ik hier in Straelen een Zweedse vertaalster die Vom Schnee van Durs Grünbein aan het vertalen is. Haar bewondering voor het boek werkt besmettelijk. Vom Schnee is een reeks van lange gedichten over `Descartes in Deutschland’. Grünbein is een dichter, essayist en vertaler, die de blik gericht houdt op het verleden. Hij dicht in alexandrijnen, hij vertaalde Seneca en Aischylos.

Nu ben ik dus weer even terug bij Descartes, die ditmaal in gezelschap is van Jean Gillot. De gedichten bestaan vooral uit dialogen tussen die twee, gesprekken tussen de praktische, extraverte Gillot en de in zichzelf gekeerde Descartes. Ooit woonden ze samen in Leiden, op Rapenburg 21. Daar hangt naast de deur een koperen plaat om dat feit te gedenken. Grünbein doet de realiteit enig geweld aan door Gillot ook al in 1619 in het Duitse Ulm te laten optreden, maar dat is een dichterlijke vrijheid die de toon aangenaam verlevendigt.

In het eerste gedicht probeert Gillot zijn baas wakker te krijgen: `Monsieur, wacht auf. Es hat geschneit die ganze Nacht.’ In de laatste strofe van datzelfde gedicht is hij nog niet veel verder gekomen en hij blijft porren: `Nun steht schon auf. Die Sonne wartet nicht auf Euch. Erhebt Euch aus zerwühlten Laken, eh die Herrlichkeit Zerschmilzt…’ De gedichten zijn een smakelijk mengsel van abstracte overwegingen en een bijna tastbaar decor. De sneeuw staat ongetwijfeld ook voor de bijna-leegte van waaruit Descartes begint te denken. Grünbein laat in gedicht nr. 33 Elisabeth van de Palts aan het woord. Daarover later.