dinsdag 26 februari 2013

De vierde zuster Van de Palts


Na mijn verhuizing ben ik voorlopig terughoudend met het kopen van boeken. Daarom staat 1001 Vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis nog niet in mijn oververzadigde boekenkast, maar ik heb al wel gehoord dat er in dat boek drie zusters Van de Palts opgenomen zijn: Elisabeth, Louise Hollandine en Sophie. Hun levens beschreef ik indertijd voor het Digitaal Vrouwenlexicon. Els Kloek maakte uit al die vrouwenlevens een selectie en bracht met taaie volharding de financiering van het project tot een goed einde.
Maar er is nog een vierde zus: Henriette Maria van de Palts. Ze leefde zo kort en onopvallend dat ik er indertijd voor het Digitaal Vrouwenlexicon te weinig over te schrijven wist. Daarom hier toch nog even een groet aan die vriendelijke, te jong gestorven vrouw. Ze werd geboren in juli 1627 aan de Kneuterdijk in Den Haag. Ze leefde in de schaduw van haar eigenzinnige broers en zusters en zal ongetwijfeld hebben geprobeerd het haar moeder, Elizabeth Stuart, zo veel mogelijk naar de zin te maken. Er werd een huwelijkskandidaat voor haar gevonden: een graaf in Transsylvanië. Haar oudste zus, Elisabeth, deed haar uiterste best om haar met een enigszins presentabele uitzet oostwaarts te sturen. Toen Henriette daar arriveerde, in Patak, was het liefde op het eerste gezicht. Hetzelfde was indertijd haar moeder Elizabeth overkomen, toen die haar toekomstige echtgenoot Frederik van de Palts voor het eerst ontmoette. Maar het geluk van de bescheiden Henriette mocht niet lang duren. Ze was pas zeven maanden getrouwd toen ze stierf, in december 1651. Op dat moment was ze 25 jaar oud. Haar negenentwintigjarige echtgenoot was diepbedroefd en stierf twee maanden later, in februari 1652. Wat een schrijnende geschiedenis.

dinsdag 19 februari 2013

Teruggekeerd in Den Haag



Het was erg druk op de vernissage, dus ik moet er nog een keer heen om die portretten in alle rust te kunnen bekijken. Veel ervan zijn aangevoerd uit Herrenhausen, waar ooit Sophie van Hannover woonde. Haar beeltenis staarde me verschrikt aan, ingeklemd tussen die van haar ouders: Frederik V met de zachtmoedige uitstraling en Elizabeth Stuart. Op elk portret ziet Elizabeth er hard en ongenaakbaar uit. Wat maakte haar toch zo aantrekkelijk in de ogen van haar tijdgenoten, in de ogen van haar liefhebbende echtgenoot? The Queen of hearts, werd ze genoemd. Sommige mensen hebben een onweerstaanbare motoriek of een prachtige stem, misschien was het zoiets, of misschien was het schoonheidsideaal indertijd totaal anders.
De portretten zijn door Nadine Akkerman van een kort commentaar voorzien, waarbij het accent ligt op mode en uiterlijk. Dat de haardracht van Frederik in de loop van zijn leven evolueerde van vetkuif naar lange lokken, was me nooit eerder opgevallen. Mijn eigen Elisabeth, als ik haar zo mag noemen, de oudste dochter van het winterkoninklijk paar, hing er ook. Ze was getooid met de parels die ze ooit van haar moeder had gekregen.  
Prachtig dat Hoogsteder & Hoogsteder zich de moeite hebben getroost om die hele reeks portretten naar Den Haag te krijgen. Er is niets van te koop. Ze hangen daar op de Lange Vijverberg 15 in een passend pand. Op de site van H & H staat de scriptie die Willem Jan Hoogsteder al in 1986 schreef over de schilderijencollectie van de Winterkoningin. Zie http://www.hoogsteder.com/publications/winter-queen en kom kijken. Het kan tot eind mei en de toegang is gratis.