Geen snoep aannemen van vreemde mannen

Dat was de waarschuwing die kinderen in de jaren vijftig meekregen van hun ouders. Maar paters waren geen vreemde mannen. Ze kwamen op huisbezoek en werden dan verwend met sigaren en een borrel. Je moest medelijden met ze hebben omdat ze de warmte van een gezin misten, ze zaten daar maar in die grote pastorie hun leven te wijden aan God.

            Snoep deelden ze niet uit, maar wel dreigementen, zo blijkt uit het rapport van de commissie Deetman. Ze zetten hun slachtoffers ongehoord onder druk. Klagen bij derden was voor een slachtoffer ook al niet zonder risico’s; voor je het wist werd je voor straf van school gestuurd. En misschien had het slachtoffer het er zelf ook wel enigszins naar gemaakt, door `een tekort aan zedigheid in zake kleding, kleverigheid bij sommige kinderen door te wekelijke, flauwe huishoudelijke opvoeding...’ enzovoorts. Het citaat staat op bladzijde 115 van het aangrijpende rapport, dat en passant een overzicht geeft van een halve eeuw Nederlands katholicisme. Een periode waarin het aantal priesterroepingen slonk, met als gevolg dat steeds meer zieke, verknipte figuren de lege plaatsen mochten komen opvullen.

            Om mezelf weer wat op te vrolijken herlas ik Rondeur des jours van Jean Giono, een dun boekje waar twee  verhalen in staan. Nog geen veertig pagina’s, maar meteen is Giono er helemaal, met zijn ontvankelijkheid voor zintuiglijke indrukken en zijn beeldende taal. En ook met zijn lofzang op het leven, zelfs als hij schrijft over de dood van zijn vader. De blik gescherpt door het rapport van de commissie Deetman, bleef ik even steken bij de volgende passage: De religie? Die heeft haar plichten verzaakt. Ze is de natuurlijke helpster van onze maatschappij, die als een ijzeren eg de ellende voorttrekt over de aarde. Ze is als de vlammen die hoog uit de vuurmassa van de zon oplaaien en door de ruimte rollen, afkoelen tot zwarte werelden die steeds verder verwijderd raken van hun oorspronkelijk hemellichaam en neerduiken in de afgronden. De religie heeft allang niets meer met God te maken.