Het woord nègre is een beladen term die we voorzichtig moeten gebruiken. Er zijn personen die ervoor pleiten neger uit de Van Dale te schrappen omdat ze het woord als denigrerend ervaren, als een te schrijnende herinnering aan de periode van de slavernij. Maar tot nu toe staat het er nog in, en terecht lijkt mij, want een woordenboek geeft het taalgebruik weer en is niet bedoeld voor morele of ideologische sturing. Achille Mbembe zette de term in de titel van zijn boek Critique de la raison nègre, door Katrien Vandenberghe en mij vertaald als Kritiek van de zwarte rede. Niet alleen omdat negerrede geen fraai woord is voor in een titel, maar ook om te vermijden dat deze genuanceerde filosofische beschouwing meteen al op grond van de titel blinde verontwaardiging zou wekken. Geen boekverbrandingen please, daar is Mbembes betoog te interessant voor. Op den duur zal het woord neger allicht verder worden teruggedrongen, om uiteindelijk te worden opgeborgen in een historisch woordenboek van het Nederlands.
Mbembe
gebruikt door het hele boek heen de term Nègre
– met hoofdletter – als een soort geuzennaam. Hij belicht vele aspecten van
de Negerpositie in verleden en heden: slavenhandel, kolonisatie, racisme, verinnerlijking van de
minachting waarmee de Neger wordt behandeld, maar ook de groeiende vernegering van de
wereld nu een ambulant proletariaat her en der zijn
arbeidskracht aanbiedt en gedwongen is zich schandalig te laten uitbuiten. Een brede schildering, niet altijd even systematisch
maar gedreven tot aan het einde, waar zich een optimistisch toekomstbeeld ontvouwt
en de Neger wordt opgeroepen zich te ontdoen van het slachtoffergevoel.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten