woensdag 28 september 2011

`Rivier, vaak afgestraft, rivier verwaarloosd en verlaten'

`Rivier van leerjongens met eeltig vel geboren...' Char dicht over de Sorgue en Clasine Heering-Moorman vertaalde (uit Samen aanwezig). 
Onlangs was ik een weekje in de Provence. Fel zonlicht, geen wolkje aan de hemel, een stenig landschap, het ingetogen groen van olijfbomen en cipressen. Ik raak er altijd enigszins door geïmponeerd, maar de  terrasjes en marktkraampjes bieden een genoeglijk tegenwicht. De vrienden die hun huis voor me hadden opengesteld, hadden ook nog een prachtig programma voor me uitgestippeld. Het wemelt daar in de Vaucluse van de literaire herinneringen. In Lourmarin ligt Albert Camus begraven, in Fontaine-de-Vaucluse staat nog steeds het huis waar Petrarca woonde en werkte. Maar in l’Isle-sur-la-Sorgue is het Maison René Char veranderd in een centrum voor moderne kunst. De spullen van Char zijn er weggehaald. Dat was zo gegaan omdat Char links was, suggereerde een inwoner die we erover aanspraken, en omdat het stadje op dit moment een rechtse burgemeester heeft. Jammer, maar een dichter vind je toch vooral terug in zijn werk. Ik ben hem aan het herlezen, zijn gedichten kleuren mijn herinneringen:
Toulourenc! Toulourenc! que j'ignorais si proche... 
(uit Les voisinages de Van Gogh)

maandag 19 september 2011

Verborgen brieven


Een van mijn begeleiders, Erik-Jan Bos, vindt nog weleens een `nieuwe' brief van Descartes. Hierboven de gelukkige ontdekker, wiens verhaal op een filmpje staat: http://www.google.com/intl/en/insidesearch/stories.html

donderdag 8 september 2011

En nog wat meer reclame

PERSBERICHT
Amsterdam, 7 september 2011
Vertalersgeluk
Vertalers vertellen over de voldoening die een goede vertaling kan geven
Onder de naam *Vertalersgeluk* maken de literair vertalers van vijf belangrijke Europese romans in september en oktober een tournee langs Nederlandse boekhandels. Ze vertellen wat hun veelzijdige en vaak onzichtbare werk zo moeilijk maar vooral ook zo mooi maakt.
Vertalers Jeanne Holierhoek, Edgar de Bruin, Harm Damsma en Niek Miedema, Annelies van Hees en Liesbeth van Nes zullen tijdens de tournee specifiek ingaan op hun vertaling van Drie sterke vrouwen van Marie NDiaye, De werkplaats van de duivel van Jáchym Topol, De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet van David Mitchell, Dat weet je niet van Jens Christian Grøndahl en HhhH van Laurent Binet.
De vijf romans vormden de shortlist voor de Europese Literatuurprijs, die afgelopen weekend, tijdens Manuscripta, voor het eerst is uitgereikt aan vertaler Jeanne Holierhoek en auteur Marie NDiaye voor Drie sterke vrouwen (Trois femmes puissantes).
Het Vertalersgeluk-programma bestaat steeds uit een inleiding door vertaler Nicolette Hoekmeijer, gevolgd door lezingen over (het vertalen van) drie van de genomineerde romans en afsluitend een discussie met de sprekers en het publiek. De tournee ziet er als volgt uit:
woensdag 14 september 2011, aanvang: 20.00
Edgar de Bruin (Jáchym Topol), Harm Damsma & Niek Miedema (David Mitchell), Liesbeth van Nes (Laurent Binet).
Gespreksleider: Arno Koek.
In: Boekhandel Blokker te Heemstede.
www.boekhandelblokker.nl
dinsdag 20 september 2011, aanvang: 20.00
Harm Damsma & Niek Miedema (David Mitchell), Jeanne Holierhoek (Marie NDiaye), Liesbeth van Nes (Laurent Binet).
Gespreksleider: Jasper Henderson.
Boekhandel Linnaeus te Amsterdam ism het Nederlands Letterenfonds.
In: Bibliotheek Letterenfonds, Nieuwe Prinsengracht 89 te Amsterdam.
www.linnaeusboekhandel.nl
dinsdag 27 september 2011, aanvang: 20.00
Harm Damsma & Niek Miedema (David Mitchell), Annelies van Hees (Jens Christian Grøndahl) en Jeanne Holierhoek (Marie NDiaye).
Gespreksleider: Stella Linn.
In: Selexyz Scholtens te Groningen.
www.selexyz.nl/winkels/28/
donderdag 13 oktober 2011, aanvang: 20.00
Harm Damsma (David Mitchell), Jeanne Holierhoek (Marie NDiaye), Liesbeth van Nes (Laurent Binet).
In: Boekhandel Van Gennep te Rotterdam.
www.de-drvkkery.nl
vrijdag 28 oktober 2011, aanvang: 16.00
Harm Damsma & Niek Miedema (David Mitchell), Edgar de Bruin (Jáchym Topol), Jeanne Holierhoek (Marie NDiaye).
In: Brasserie De Drukkerij te Middelburg.
www.boekhandelvangennep.nl
Voor reserveringen en meer informatie over de afzonderlijke avonden kunt u terecht op de website van de betreffende boekhandel.
De Vertalersgeluk-tournee is een initiatief van literair vertaler Nicolette Hoekmeijer en werd financieel ondersteund door het Nederlands Letterenfonds.
Meer informatie
Voor nadere inlichtingen over de Vertalersgeluk-tournee kunt u contact opnemen met Nicolette Hoekmeijer, organisator van de tournee, nhoekmeijer@planet.nl of tel 06 24671904
of met Hanneke Marttin, medewerker communicatie Nederlands Letterenfonds, h.marttin@letterenfonds.nl of tel 020 520 73 11 / 020 520 73 00.

Dit bericht is verzonden naar h.marttin@letterenfonds.nl door post@letterenfonds.nl.

Een beetje reclame

Uitnodiging Jubileumsymposium
20 jaar aandacht voor vrouwengeschiedenis - Kom naar de verjaardag van de SVVT!
De Stichting Vrouwengeschiedenis van de Vroegmoderne Tijd bestaat dit jaar twintig jaar en om dat te vieren verwelkomen wij u graag op ons feestelijke jubileumsymposium, dat 8 oktober plaats zal vinden in Amsterdam. Naar aanleiding van het jubileum zijn vijf spreeksters uitgenodigd wier lezingen een afspiegeling zullen zijn van de verscheidenheid aan onderwerpen die de afgelopen twintig jaar in onze bijeenkomsten aan bod zijn gekomen.
U bent van harte uitgenodigd om deze volledig verzorgde jubileumdag op 8 oktober aanstaande bij te wonen!
Programma:
10.30u.: Ontvangst met koffie/thee en inschrijving
11.00u.: Opening van het programma door voorzitter Netty van Megen
11.10u.: Eerste panel:
- Jeanne Holierhoek (zelfstandig vertaalster)
‘Een denkende Prinses: Elisabeth van de Palts’
- Lieke van Deinsen (Radboud Universiteit)
‘‘Vrede en Bondgenootschap, Twee dochtren van omhoog’: politiek, religie en emotionele aansporing in de baanbrekende pamfletten van Cornelia van der Veer (1639-1704)’
12.30u.: Uitgebreide, feestelijke lunch
13.30u.: Tweede panel:
- Kariin Sundsback (European University Institute, Florence)
‘Zelfstandig werkende vrouwen in de vroegmoderne tijd; een typisch Hollands fenomeen?’
- Annette de Wit (Marinemuseum Den Helder)
‘Zeemansvrouwen op de bres: Echtgenotes van zeevarenden en hun rol in kerk en samenleving (1600-1700)’
- Marjolein van Dekken (onafhankelijk onderzoeker)
‘Brouwen, branden en bedienen: Productie en verkoop van drank door vrouwen in de Noordelijke Nederlanden, circa 1500-1800’
16.00u.: Afsluiting
Kosten: Leden € 12,50, niet-leden € 15,00, studenten € 10,00
In de toegangsprijs inbegrepen zijn een luxe lunchbuffet, catering tijdens de lezingen en een jubileumboekje.
Wij verzoeken u vriendelijk vóór 15 september uw komst door te geven via e-mail (info.svvt@gmail.com) en het bedrag over te maken op Postbankrekening 40 52 235 t.n.v. Stichting Vrouwengeschiedenis van de Vroegmoderne Tijd, Elst; dit in verband met de catering.
Adres symposium:
Aristo Amsterdam Teleportboulevard 100 1043 EJ AMSTERDAM
020 - 686 08 86

dinsdag 6 september 2011

Goeie reis!



Op dit moment vliegt Marie NDiaye terug naar Berlijn. Haar kinderen verlaten geleidelijk het huis om elders te gaan studeren, terwijl hun moeder er nog altijd zo verbijsterend jong uitziet dat zijzelf in de collegebanken niet zou misstaan. Afgelopen zaterdag ontving ze op Manuscripta de Europese Literatuurprijs. Gisteravond was er een langere bijeenkomst in het Maison Descartes. Het levendige vraaggesprek met Margot Dijkgraaf werd afgewisseld met lange citaten uit haar werk, mooi voorgedragen door Florianne Gerwann.
Ik heb Marie NDiaye nog nooit zo ontspannen en open meegemaakt. Meestal wil ze niet veel commentaar geven op haar eigen werk, dat voor zichzelf zou moeten spreken, vindt ze. En daar heeft ze uiteraard gelijk in, maar toch is het altijd fijn om een auteur iets over haar werk en over de dingen daaromheen te horen zeggen.
Een selectie uit wat ik heb onthouden:
1. Ze schreef al als middelbare scholiere, niet alleen thuis maar soms ook onder de les, want dat leek haar dan belangrijker dan aantekeningen te maken over wat de docent vertelde. Het tekent haar gedrevenheid, al zal de docent het niet hebben gewaardeerd.
2. Nadat de eerste pagina’s van En famille waren voorgedragen, benadrukte ze vooral het
komische ervan. Margot Dijkgraaf kwam daar, mijns inziens terecht, tegen in het geweer: ` Je wilt toch niet suggereren dat je een komisch oeuvre hebt geschreven?’ Waarop de schrijfster toegaf dat haar verwijzing naar het komische misschien iets had van een uitvlucht. En ook ik ervaar de groteske scènes in bijvoorbeeld Drie sterke vrouwen vooral als een mogelijkheid om even op adem te komen, even afstand te nemen van de door NDiaye beschreven wereld, die vaak adembenemend wreed is.
3. Het gesprek kwam ook even op haar uitlatingen over Sarkozy en diens regering. Ze verontschuldigde zich op een uiterst sympathieke manier voor de felheid van de uitspraken van indertijd. `Alsof we uit Frankrijk gevlucht zijn voor een tiran, en dat is natuurlijk helemaal niet zo. We waren toch al van plan om te verhuizen.’ Ze ervoer het als pijnlijk om complimenten te krijgen voor haar `heldhaftig gedrag’: `voor ons is het helemaal niet moeilijk ons waar dan ook te vestigen, gewoon om weer wat nieuws te zien’. Dus die zaak is afgehandeld en opgeklaard.
4. In de afgelopen zomer las ze veel romans van Stephen King. En ze voelt enige affiniteit met de eerste romans van Régis Jauffret.    
Goeie reis Marie. Blijf schrijven! 

donderdag 1 september 2011

Worstelen met adjectieven



Uit boekbesprekingen komt soms naar voren dat recensenten een hekel hebben aan bijvoeglijk naamwoorden. Ik herlees in deze dagen Drie sterke vrouwen van Marie NDiaye, omdat er een herdruk van het boek komt en er altijd wel wat aan een vertaling te verbeteren valt. Maar NDiaye houdt juist wél van bijvoeglijk naamwoorden.
            Ik citeer tamelijk willekeurig: In de dagen daarna, roerloze, drukkende dagen, bleef de lucht grauw, maar wel was er een intens schijnsel, alsof de zee met haar schakeringen van fonkelend metaal een loden licht uitstraalde. En verder: En ze verbaasde zich niet meer over de ruwe, strijdlustige klank van haar eigen stem, die op een barse en geslachtsloze toon vragen stelde in de paar woorden Engels die ze in de eettent had opgepikt...
            In de vertaling heb ik hier en daar geprobeerd het aantal adjectieven enigszins terug te dringen. Zo’n hele reeks achter elkaar past beter in het Frans dan in het Nederlands, alleen al omdat de adjectieven zich in het Frans rondom het zelfstandig naamwoord groeperen en je ze in het Nederlands allemaal vóór het zelfstandig naamwoord moet proppen: une belle et grande maison verte – een mooi en groot, groen huis. Wat klinkt beter?
            Er zijn wel foefjes om het adjectief in het Nederlands te veranderen in een andere woordsoort. In plaats van gele, gebloemde, gekreukte jurk maak je er gele bloemetjesjurk vol kreukels van, bijvoorbeeld.
            Al herlezend raak ik opnieuw volledig in de ban van het boek. Er staat zo veel in, en alles past bij elkaar: de borende analyse van gedachten en gevoelens, de berichten uit een rauwe wereld van vluchtelingen en mensensmokkelaars, het groteske verslag van een mislukte keukeninrichting, de magische vogels...
            Marie NDiaye is a.s. zaterdagavond 3 september op Manuscripta, waar ze kort zal worden geïnterviewd door Philip Freriks. Maandagavond 5 september is ze in het Maison Descartes.